Từ tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nông nghiệp 4.0

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Nông dân là một lực lượng rất to lớn của dân tộc, một đồng minh rất trung thành của giai cấp công nhân”[1]. Lời dạy ấy không chỉ là nền tảng cho cách mạng giải phóng dân tộc mà còn là kim chỉ nam cho nông nghiệp 4.0 hôm nay, nơi công nghệ số, tự động hóa và sản xuất bền vững đang biến nông dân Việt Nam thành những “người chủ” thực thụ của cánh đồng. Từ những ngày đầu thành lập Tổng Nông hội Đông Dương năm 1930, đến các mô hình nông nghiệp thông minh hiện đại, hành trình 95 năm của Hội Nông dân Việt Nam là minh chứng sống động cho sức sống bất diệt của tư tưởng Hồ Chí Minh.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nông dân và hành trình 95 năm của Hội Nông dân Việt Nam

Tư tưởng Hồ Chí Minh về nông dân bắt nguồn từ nhận thức sâu sắc về thực tiễn xã hội Việt Nam – một đất nước nông nghiệp với đại đa số dân chúng là nông dân. Sinh ra và lớn lên ở nông thôn Nghệ An, Bác Hồ sớm chứng kiến nỗi khổ cực của người nông dân dưới ách thực dân phong kiến. Người đã kế thừa và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, coi nông dân không chỉ là nạn nhân của áp bức mà còn là lực lượng cách mạng chủ lực. Trong tác phẩm “Đường Kách Mệnh” (1927), Bác đã nhấn mạnh vai trò của nông dân trong liên minh công-nông, coi đó là nền tảng cho cách mạng dân tộc dân chủ. Người viết: “Thực hiện cho được liên minh công - nông vì đó là sự bảo đảm chắc chắn nhất những thắng lợi của cách mạng”[2].

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam), tư tưởng ấy được hiện thực hóa qua việc thành lập Tổng Nông hội Đông Dương vào ngày 14/10/1930, tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng tháng 10/1930. Đây là tổ chức chính trị - xã hội đầu tiên đại diện cho nông dân, tiền thân của Hội Nông dân Việt Nam ngày nay. Ban đầu, Hội mang tên Nông hội Đỏ (1930-1931), sau đổi thành Hội Tương tế Ái hữu (1931-1935), Hội Nông dân Phản đế (1936), và Hội Nông dân Cứu quốc (1941), để thích ứng với hoàn cảnh cách mạng. Đến năm 1991, Bộ Chính trị quyết định lấy ngày 14/10/1930 làm Ngày thành lập Hội Nông dân Việt Nam.

Trong suốt lịch sử, Hội Nông dân Việt Nam đã phát huy tư tưởng của Người, vận động nông dân tham gia các phong trào cách mạng lớn. Từ Phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930-1931), nơi nông dân đấu tranh chống thuế má và đòi ruộng đất, đến Cải cách Ruộng đất (1953-1956), thực hiện khẩu hiệu “Người cày có ruộng”. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến đời sống nông dân, coi nông nghiệp là cơ sở cho phát triển đất nước. Người từng gửi thư cho hội nghị nông dân, kêu gọi: “Đa số dân ta là nông dân. Mỗi việc đều phải dựa vào nông dân. Nông dân giác ngộ hăng hái thì kháng chiến mới mau thắng lợi, kiến quốc mới chóng thành công, nông dân mới được giải phóng”[3]. Trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ, nông dân dưới sự hướng dẫn của Hội đã đóng góp sức người sức của, từ tăng gia sản xuất đến tham gia chiến đấu.

Sau ngày thống nhất đất nước (1975), tư tưởng của Người tiếp tục được vận dụng vào công cuộc đổi mới. Hội Nông dân Việt Nam trở thành cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nông dân, hỗ trợ các chương trình xóa đói giảm nghèo, xây dựng hợp tác xã. Đến nay, với hơn 10 triệu hội viên, Hội đã tổ chức hàng ngàn lớp đào tạo, giúp nông dân tiếp cận khoa học kỹ thuật. Kỷ niệm 95 năm là dịp để nhìn lại hành trình này, khẳng định vai trò của nông dân như Người dạy: “Nước ta là một nước nông nghiệp. Đại đa số nhân dân là nông dân. Để xây dựng nước nhà, một phần lớn lực lượng cũng do nông dân đóng góp”[4]. Tư tưởng ấy không chỉ lịch sử mà còn mang tính thời đại, đặc biệt khi Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào nông nghiệp 4.0: Từ lý thuyết đến thực tiễn

Tư tưởng Hồ Chí Minh về nông dân không dừng lại ở vai trò cách mạng mà còn nhấn mạnh sự sáng tạo, tự chủ trong sản xuất. Người luôn khuyến khích nông dân học hỏi khoa học kỹ thuật, coi tăng gia sản xuất là nhiệm vụ hàng đầu. Trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0, tư tưởng ấy được cụ thể hóa qua việc áp dụng công nghệ số vào nông nghiệp, biến nông dân thành chủ thể sáng tạo, góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững.

Nông nghiệp 4.0 ở Việt Nam là sự kết hợp giữa công nghệ cao và truyền thống, với trọng tâm là số hóa quy trình sản xuất. Theo định hướng của Chính phủ, nông nghiệp 4.0 tập trung vào IoT (Internet vạn vật), AI (trí tuệ nhân tạo), big data và robot tự động. Ví dụ điển hình là mô hình tại Công ty Cổ phần Cầu Đất Farm (Đà Lạt), nơi áp dụng hệ thống thủy canh thông minh, sử dụng cảm biến theo dõi độ ẩm, dinh dưỡng và ánh sáng, giúp tăng năng suất rau sạch lên 20-30%. Đây chính là hiện thân của lời Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy:

“Tổ chức nông dân thật chặt chẽ. - Đoàn kết nông dân thật khăng khít. - Huấn luyện nông dân thật giác ngộ. - Lãnh đạo nông dân hăng hái đấu tranh cho lợi ích của nông dân, của Tổ quốc”[5].

Một mô hình khác là nuôi trồng thủy sản trong nhà kính tại Công ty Cổ phần Việt Nam - Úc (Bạc Liêu), sử dụng robot tự động cho ăn và giám sát chất lượng nước, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và ô nhiễm. Ở Đồng bằng sông Cửu Long, nông dân sử dụng drone (máy bay không người lái) để phun thuốc trừ sâu và phân tích dữ liệu đất đai, tiết kiệm chi phí lên đến 50%. Hội Nông dân Việt Nam đã hỗ trợ các chương trình đào tạo, giúp hàng nghìn nông dân trẻ tiếp cận công nghệ này, như mô hình hợp tác xã Mường Động (Hòa Bình) với hệ thống theo dõi cây trồng qua ứng dụng di động.

Vinamilk cũng là minh chứng thành công, với hệ thống trang trại bò sữa 4.0 sử dụng AI để quản lý đàn gia súc, tối ưu hóa dinh dưỡng và dự đoán bệnh tật. Những mô hình này không chỉ tăng hiệu quả kinh tế mà còn bảo vệ môi trường, phù hợp với tư tưởng của Người về phát triển bền vững: “Chính phủ trông mong vào nông dân, trông cậy vào nông nghiệp phần lớn. Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh”[6]. Tuy nhiên, thách thức vẫn còn, như khoảng cách số giữa nông thôn và đô thị, đòi hỏi Hội Nông dân phải tiếp tục vận động, đào tạo để nông dân không bị bỏ lại phía sau.

Từ tư tưởng Hồ Chí Minh đến nông nghiệp 4.0, hành trình 95 năm của Hội Nông dân Việt Nam là câu chuyện về sức mạnh của đoàn kết và sáng tạo. Người đã dạy: “Muốn kháng chiến kiến quốc thành công, muốn độc lập thống nhất thật sự ắt phải dựa vào lực lượng của nông dân”[7]. Hôm nay, lời dạy ấy sống dậy qua những cánh đồng thông minh, nơi nông dân Việt Nam không chỉ sản xuất mà còn làm chủ công nghệ. Kỷ niệm 95 năm là dịp để toàn Đảng, toàn dân tiếp tục học tập Người, đẩy mạnh chuyển đổi số nông nghiệp, xây dựng một Việt Nam hùng cường. Hãy để tư tưởng của Người mãi là ngọn đuốc soi đường, giúp nông dân vươn ra thế giới, góp phần thực hiện khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.